05-04-23 - BIANCA KUIJPERS

Veldhovens Weekblad

Stresshormonen bij openbaar spreken!

Vorm en inhoudelijk belangrijk
Je bewustzijn van wat je doet, dat is volgens Josanne Toussaint de kern van spreken in het openbaar. De Veldhovense communicatie- en stemexpert traint veel sprekers in het bedrijfsleven en bij de overheid, maar ook politici. Ook schreef ze het boek ‘Sprekend jezelf zijn’ waarvan een tweede druk komt.

Degene die inhoudelijk de beste argumenten heeft, is niet altijd degene die ook het beste overkomt. Volgens Toussaint komt dat omdat we te veel focussen op de inhoud, terwijl uit onderzoek blijkt dat hoe je overkomt grote rol speelt in het oordeel van mensen. Wat niet wil zeggen dat de inhoud geen rol speelt. Wat je alleen wilt voorkomen is dat de vorm van je presentatie de mening over het onderwerp beïnvloed. Ze doelt daarmee niet alleen op presentaties, maar ook op hoe mensen overkomen in bijvoorbeeld een vergadering.

Schakelen
“Ik kan er buikpijn van krijgen als ik zie dat iemand een andere intentie heeft dan die over tafel komt. Mensen moeten niet de illusie hebben, dat het na een training of het lezen van een boek nooit meer gebeurt, maar als je je ergens van bewust bent, kun je wel makkelijker schakelen. Ik ben een groot voorstander van jezelf opnemen. Niet om dan vol met zelfkritiek die opname te bekijken, maar jezelf juist met een milde blik bekijken om te zien waar je ergens winst kunt behalen.”

Toussaint hanteert drie cirkels die uitleggen wat er bij een spreker gebeurt die spanning ervaart. In de middelste cirkel ben je jezelf. De andere cirkels zijn vechten en vluchten. Iemand die vecht neemt (te) veel ruimte in met zijn stem en gedrag, iemand die vlucht juist (te) weinig. In de cirkel waarin je sprekend jezelf bent, ben je als spreker authentiek, ontspannen, geloofwaardig en benaderbaar. Iemand die te weinig ruimte inneemt, kan bijvoorbeeld oefenen met wat meer geluid geven met de stem.

“Hoe meer emotie, hoe belangrijker non-verbaal.”

Hoofd koel, hart warm
Ik zeg altijd: ‘Houd je hoofd koel en je hart warm’. Dan ben je in staat de ander te zien, maar ook je eigen grenzen nog. Het klinkt misschien wat zweverig, maar je bent dan in contact met jezelf en de ander.”

In vergaderingen kan een mechanisme ontstaan dat Toussaint een schietgevecht noemt. Dat gebeurt als partijen maar argumenten op elkaar blijven afvuren, zonder naar elkaar te luisteren en heel star worden. “De andere kant is als mensen iets zeggen als: ‘Dat zou ik eigenlijk misschien wel fijn vinden.’ Dat aarzelende werkt ook niet.”  Net als  luisteren om maar te gaan praten. Dat zet alleen maar je stresshormonen in werking.” Die stresshormonen treden ook in werking bij irritatie of haast. “Als ik thuis ruzie heb gehad, denk ik achteraf wel eens, waar ging het nu eigenlijk over. Dat is heel irritant, maar heeft alles te maken met dat deel van je brein wat dan aan gaat. Je hebt dan zoveel adrenaline en cortisol dat je geheugen niet meer zo goed werkt. Dan is het biologisch gewoon niet mogelijk om op inhoud te reageren.

Artikel: Bianca Kuijpers
Foto: Bert Jansen

11-10-22

In de Libelle!

17-02-22 - ELISABETH VAN DEN HOOGEN

Binnenlands Bestuur

Special - Je hebt een uitstekend verhaal als wethouder, maar niemand gelooft je. Wat nu? En als je burgemeester bent, hoe kun je dan zowel autoriteit uitstralen als benaderbaar zijn? Het zijn vraagstukken die Josanne Toussaint regelmatig tegenkomt in haar trainingen ‘Bestuurlijke Performance’, waarbij ze de nadruk legt op non-verbale communicatie.

Het belang van non-verbale communicatie

‘ONTSPANNEN SPREKER betekent ONTSPANNEN PUBLIEK’

‘Ik ben één meter 57, ik ben vrouw en ik zie er jonger uit dan ik ben. Dat zijn drie non-verbale factoren waar ik niet veel aan kan doen, maar die wel van invloed zijn op mijn natuurlijke autoriteit. Als ik dan ook nog heel hoog ga praten, een bloemetjesjurk aantrek en druk sta te bewegen, dan word ik er niet geloofwaardiger op’.

Josanne Toussaint is niet te beroerd zichzelf als voorbeeld te nemen om het belang van non-verbale communicatie te benadrukken. ‘De kwaliteit van de inhoud kan nog zo hoog zijn, als het niet geaccepteerd wordt aan de andere kant van de tafel, heb je niet zoveel aan een goed verhaal.’

Iedereen heeft een drive om gehoord te worden. Voor politici is het zelfs van levensbelang. Toch is het juist in de politieke arena een uitdaging om te zorgen dat het brein van de ander ‘open gaat’, weet Toussaint uit ervaring. Na een leven als zangeres en na de studies logopedie en communicatie richtte ze Instituut Wijs! op. Inmiddels traint ze ruim negen jaar burgemeesters en wethouders in performance en non-verbale communicatie. De mees gestelde vragen? ‘Hoe kan ik mijn verhaal zo brengen dat er niet alleen geluisterd wordt, maar dat ze me ook geloven? En hoe kan ik ontspannen en krachtig mijn punt over tafel krijgen, zonder mijzelf te verliezen? Toussaint: ‘Zeker bij wethouders merk ik dat er veel druk op de schouders rust. Ze komen vaak uit een totaal andere rol en zijn dan ineens de wethouder. Er wordt op een andere manier naar je gekeken en als je die druk gaat voelen, heeft dat onherroepelijk invloed op je manier van presenteren.’

Weg met de druk, ga er maar aan staan. Toch is het cruciaal, volgens Toussaint. Want wanneer zijn we geloofwaardig? En wanneer nemen we iets van een ander aan? Als de spreker ontspannen is, zo blijkt uit onderzoek. ‘Een ontspannen spreker betekent ontspannen publiek.’ Een voorbeeld? Een wethouder die haastig binnenkomt en even op dwingende toon komt zeggen hoe het zit. ‘Daar willen we niet naar luisteren. Als je boos en geïrriteerd je verhaal gaat doen, en dat zie ik nog wel eens in raadsvergaderingen, ga je non-verbaal ook andere dingen laten zien. Je gaat sneller praten, krijgt een hogere adem. Of je gaat mompelen of voorlezen. Of je gedraagt je overspannen, je staat dan zo hard te werken dat het publiek je ook niet gelooft.’

Het zijn allemaal signalen aan het publiek: de spreker voelt zich blijkbaar niet veilig, en het publiek vindt het daardoor ook geen fijne situatie. ‘Als je stress laat zien, of je spreekt juist al te enthousiast, wordt de luisteraar er plaatsvervangend moe van. En als je praat alsof je op de barricade staat, heel staccato en met veel verbolgenheid, hoort een luisteraar vaak niet meer wat er gezegd wordt. Als je wilt dat ze naar je punt luisteren, is een combinatie van stevigheid en ontspanning het meest effectief.’

MEER STIJLEN
Non-verbale communicatie gaat wel degelijk ook over het stemgebruik. ‘Een stem kan mensen raken, maar ook zorgen dat mensen totaal afhaken,’ benadrukt Toussaint. ‘We hebben bijvoorbeeld al snel een oordeel over de klank van een stem. En een hoger geluid vinden we meestal vriendelijk. Dat is te verklaren vanuit de biologie. Dieren met hogere geluiden zijn dieren waar we niet zo bang voor hoeven te zijn. Maar let op: Als je hoog spreekt, ga je voor vriendelijkheid en niet per se voor professionaliteit. Ritme, stiltes laten vallen, snelheid van spreken, het telt allemaal mee. Vergeet daarbij de intonatie niet. Ga je met je stem omhoog aan het eind van een zin, dan denken luisteraars: Is dit wel iemand met verstand van zaken? Ga je omlaag, dan geef je het signaal af dat het klopt en dat het belangrijk is.’

HOE SPREEK IK ‘ZONDER MIJZELF TE VERLIEZEN’?
Hoe spreek ik ‘zonder mijzelf te verliezen’? Die vraag leeft vaak bij beginnende bestuurders, die veel druk ervaren. Mogen en kunnen goede bestuurders zichzelf blijven of moeten ze een volleerd acteur worden? ‘Het moet een rol zijn die bij je past,’ zegt Toussaint. ‘Ik gebruik vaak het zogeheten DISC profiel, met voorkeursstijlen per persoonlijkheid. Een spreker die van nature relatiegericht en volgend is, niet dominant is en niet pro-actief, heeft vaak een meer melodieuze manier van spreken. Zo’n bestuurder moet je niet vragen om ineens staccato en met veel te vaart te gaan presenteren. De kunst is om binnen je eigen mogelijkheden meer stijlen in te zetten die bij je passen, die je geloofwaardigheid vergroten en je helpen om de ander beter te bereiken.’

JEZELF OPBLAZEN
Bij burgemeesters leven andere vraagstukken dan bij wethouders, heeft Toussaint gemerkt. ‘Burgemeesters moeten autoriteit en gezag kunnen uitstralen. Wat heb je daarvoor nodig? Een burgemeester die ik trainde was bang dat mensen haar dominant zouden vinden als ze meer ruimte in zou nemen en meer geluid zou maken. Maar wie te veel ruimte laat voor de ander, bereikt de ander niet. Het andere uiterste ligt hierbij ook op de loer: Als je het dan een keer ergens niet mee eens bent, kun je te streng uit de hoek komen en nog steeds geen verbinding maken. Toussaint leert bestuurders meer ruimte in te nemen zonder zichzelf op te blazen. ‘Het levert echt eyeopeners op!’

We vragen best veel van onze bestuurders, vindt Toussaint. ‘We willen gezag, daadkracht en geloofwaardigheid zien en aan de andere kant moeten ze benaderbaar en menselijk zijn. Het kan samengaan. Al gaat het in mijn trainingen veelal om bewustwording. Zo ben je bijvoorbeeld niet bezig met de relatie met de ander als je heel strak de camera in kijkt en staccato spreekt. Het wordt al beter als je vloeiender gaat spreken. Het is goed om te weten hoe je overkomt en te weten wat goed werkt. In de training gaat dan ook meteen de camera aan. Best confronterend, maar we zorgen voor een liefdevolle spiegel.’

Benaderbaar zijn, verbinding kunnen maken. Wethouders en burgemeesters zijn steeds vaker op zoek naar manieren om echt contact te maken met raadsleden en inwoners. Toussaint noemt het de belangrijkste voorwaarde voor het uitwisselen van inhoud: zorg dat je eerst contact maakt. Maar hoe doe je dat bij een raadslid dat altijd overal tegenaan schopt? Trek je altijd een harnas aan? Je reageert dan helemaal niet op dat raadslid, want je hebt besloten je niet gek te laten maken. Of je staat meteen in de vechthouding. In beide gevallen komt er geen verbinding tot stand. In de training gaan we aan de slag met ‘in het midden blijven’: Waar lukt het om inhoudelijk te reageren of een wedervraag te stellen, zodat iemand zich gehoord voelt? Dat kan echt helpen. We willen de ander graag veranderen. En dat kan niet. Je kunt alleen jezelf veranderen. Maar daarmee kun je wel beïnvloeden wat je terugkrijgt.’

26-11-20 - Tonnie Wesseling

Veldhovens Weekblad

"Privé kan ik het prima uitschakelen, maar ik kan het bijna niet níét horen. Dat is soms wel eens jammer ja, omdat je toch iets minder kan luisteren zoals misschien een leek zou luisteren", zegt Josanne Toussaint lachend. Toussaint is stem- en spraakexpert van het Veldhovense Instituut Wijs! en coacht leidinggevenden en ondernemers op hun performance.

VELDHOVEN – In deze tweede coronagolf zitten weer veel thuiswerkers dagelijks achter hun pc. Vergaderen en pitchen gaat allemaal online. "Bij een eerste selectie van een sollicitatie zul je toch goed uit de verf moeten komen. Er blijft niet zo veel over om je te onderscheiden, behalve je stem en je mimiek en zorgen dat je goed in beeld zit. Het is heel vervelend als je met iemand aan het praten bent en je kan helemaal niet zien hoe diegene dat oppakt. En als je geen non-verbale feedback krijgt is dat heel lastig.

Ik zie nog steeds, nu we alweer zo'n 8 maanden bezig zijn, dat mensen maar half in beeld zijn of heel dicht op het scherm zitten. Dat maakt enorm veel uit hoe jij overkomt. En hoe vermoeiend het is te spreken voor zo'n camera, waarbij je hoofdhouding heel erg van belang is. Als je met je hoofd in de camera kruipt, dan komt je strot in een gekke knik en moet je met spanning praten om je stembanden nog dicht te krijgen. Het is heel verleidelijk als je achter je laptop zit om met je hoofd naar voren te gaan. Dat is niet handig, je word er moe van en de ander hoort dan ook die spanning en dat is niet prettig", concludeert Toussaint. "Het is belangrijk dat je je verhaal in hapklare brokken geeft. Dus als je als leidinggevende wil dat je personeel blijft luisteren, dan moet je het ze niet te moeilijk maken.

Het is belangrijk dat je goed articuleert en goed verstaanbaar bent. En dat is spreken met 'actieve lippen' . Dit betekent dat je je lippen actief moet gebruiken met voldoende lipspanning. Voordeel daarvan is dat je verstaanbaarder bent. Maar de spieren die je lippen aansturen zorgen er ook voor dat je gezicht meer variatie laat zien. Dan gaat het meteen meer leven. We vinden het allemaal fijn wat iemand zegt met zijn mimiek.

Dus als je goed in beeld bent en je spreekt met actieve lippen dan is de kans dat ze naar je gaan luisteren een heel stuk groter. Bijna iedereen kan wel wat meer lipactiviteit gebruiken." Lipactiviteit is één van de 8 gratis tips die Toussaint ontwikkeld heeft. Toussaint: "Ik ben er heilig van overtuigd dat dit het verschil kan maken bij een sollicitatie, tussen wel of niet die baan krijgen,"

Is er een bekende Nederlander wiens stem Toussaint wel eens onder handen zou willen nemen? "In groepen die ik train valt vaak de naam van Femke Halsema. Het is niet voor niets dat zij altijd genoemd wordt. Ik denk dat ze veel minder menselijk overkomt dan ze in werkelijkheid is. En als je kijkt naar Matthijs van Nieuwkerk. Die sprak in het begin van DWDD supersnel. Toen vielen we daar met z'n allen heel erg over: te snel en niet goed verstaanbaar. Ik denk dat hij er mee aan de slag is gegaan, gok ik, want hij is niet minder snel gaan spreken, maar wel veel beter gaan articuleren mét lipspanning!"

19-11-20 - Merlijn van Dijk

Eindhovens Dagblad

VELDHOVEN - ,,Puttuke puttuke puttuke put. Pottuke pottuke pottuke pot. Pannenkoeken bakken pannenkoeken bakken pannenkoeken bakken.” Nee, Josanne Toussaint uit Veldhoven is niet kierewiet. Ze is stemcoach. En duidelijk praten is best handig nu iedereen via een scherm vergadert.

Je punt maken via een scherm is namelijk moeilijk. Zeker met het geluid van spelende kinderen op de achtergrond, het gezoem van een stofzuiger daarnaast en de kat die doodleuk door het beeld trippelt om zich daarna prinsheerlijk op je toetsenbord te vlijen. Online vergaderingen zijn gewoon ontzettend vervelend.

Daarom vragen veel mensen stemcoach Toussaint (40) deze dagen om hulp. ,,Ze krijgen bijvoorbeeld last van hun stem omdat ze onnodig hard praten”, zegt ze. ,,En ze verdwijnen met hun hoofd bijna in het scherm. Daardoor raakt je strot in een rare knik en kunnen de stembanden moeilijk sluiten. Er komt spanning op je stem en dat horen mensen meteen.”

Toussaint kan het weten. Ze verdiept zich al vijftien jaar in de spraak van mensen en alle non-verbale communicatie die daarbij komt kijken. Eerst deed ze dat als logopedist. Nu als - let op, tongbreker - Stemspraakexpert.

Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en de Wethoudersvereniging weten haar vaak te vinden. ,,Soms train ik een hele gemeenteraad”, zegt ze. ,,Ik heb ook het college van een gemeente uit deze regio getraind.” Welke gemeente dat is, zegt Toussaint niet. ,,Voor sommige mensen is een spraaktraining best een precair onderwerp. Het is nog niet zo geaccepteerd als bijvoorbeeld een salescursus.”

Terwijl toch iedereen wilt dat zijn verhaal gehoord wordt. ,,En de manier waarop je een verhaal vertelt, bepaalt hoe het overkomt”, zegt Toussaint. ,,Hoe sta je? Hoe adem je? Hoe klink je? Hoe intoneer je? Wat je je mimiek? Als die dingen niet in overeenstemming zijn met elkaar, komt je verhaal niet over.”

Een voorbeeld dat Toussaint vaak tegenkomt: mensen die aan het eind van een zin omhoog gaan met hun stem. Alsof ze een vraag stellen in plaats van een mededeling doen. ,,Vrouwen spreken vaak hoger dan ze van nature zouden doen”, zegt Toussaint. ,,Daardoor komen ze kwetsbaarder over.”

Dat is overigens niet per se verkeerd, volgens de Veldhovense. ,,Ik merk dat vrouwen in hoge posities regelmatig geforceerd, staccato en lager gaan spreken dan nodig. Een vrouw kan best autoriteit met haar eigen stem en mimiek uitstralen. Als het maar natuurlijk overkomt.”

Maar hoe doe je dat dan via zo’n scherm? Toussaint geeft wat tips. ,,Zorg dat je van het scherm spat. Ik richt een lamp op mezelf zodat mensen mijn mimiek goed kunnen zien. Ik zorg met een microfoontje op mijn kleding dat ik goed verstaanbaar ben.”

Houding is vanzelfsprekend ook belangrijk. ,,Zet beide billen stevig in je stoel, trek je schouders even op en laat ze dan vallen”, zegt Toussaint. ,,Zo zorg je dat je schouders precies onder je oren zitten. Daardoor zijn je stembanden vrij om ontspannen te praten.”

Dat praten doet men vervolgens met ‘levende lippen’. ,,Laat je hele gezicht meebewegen met je lippen. Je mag de letters een beetje uitspugen”, doceert Toussaint. ,,Soms helpt het om een beetje scherper te articuleren. Overdrijf het allemaal niet, dan zeggen mensen meteen: goh, die heeft zeker een cursus gehad.”

Kun je dat ook oefenen? Natuurlijk kan dat. ,,Leg het puntje van je tong op het heuveltje bij je gehemelte. Net niet tegen je tanden”, zegt Toussaint. Dan zeg je eerst rustig en daarna snel achter elkaar: ,,Puttuke puttuke puttuke put. Pottuke pottuke pottuke pot. Pannenkoeken bakken pannenkoeken bakken pannenkoeken bakken.”

13-05-2020 - Tonnie Wesseling

Veldhovens Weekblad

Waarom hang je bij een verhaal bij de ene persoon aan de lippen en dwalen bij een ander al gauw je gedachten af naar heel andere zaken. Josanne Toussaint van het Veldhovense Instituut Wijs! kan er alles over vertellen. Wijs! is gespecialiseerd in stem, spraak en presentatie. 

VELDHOVEN – "Mijn fascinatie voor stem begon al vroeg bij zingen. Ik heb veel op het podium gestaan als zangeres. Ik was 14 toen ik mijn eerste zangles kreeg. Ik ben later communicatie gaan studeren en heb even op het conservatorium rond gehobbeld, maar deze wereld lag me niet. Bij communicatie boeide me vooral: hoe communiceren mensen met elkaar en wat doet het gedrag van de één met de ander. Ik vind gesprekstechnieken heel interessant, waarom gaat het nou soms zo goed en soms zo fout. Ik ben verder logopedie gaan studeren en me vervolgens gaan specialiseren op alles wat met stem, spraak en presentatie te maken heeft.

Tien jaar geleden heb ik Instituut Wijs! opgericht. Met de focus op: hoe zorg jij nu dat jouw verhaal gehoord wordt. Mijn ervaring is dat de mensen met het beste idee niet altijd de mensen zijn waar naar geluisterd wordt. In een vergadering zegt Pietje iets en iedereen denkt 'leuk' en we gaan naar het volgende punt en dat tien minuten later Jantje exact hetzelfde op inhoud zegt en iedereen roept: O, wauw, ja supergoed punt daar moeten we even op ingaan.

Mijn missie is om mensen bewust te maken van het laatste en ze daar in te begeleiden door houding, adem en stem, alles vanuit autenticiteit. Ik ben niet van trucjes leren. Van een onrustige spreker met hoge stem en stresshormonen wordt het publiek ook heel onrustig en gaat wiebelen op de stoel. Dat is niet wat je wil. Wát je zegt moet kloppen met hóe je het zegt." Waarom pakt bij een persconferentie de stem van Rutte je meteen, wat hij ook zegt en dwaal je bij de aardige stem van de koning wat meer af naar het gezin om hem heen?

Toussaint: "Rutte doet een heleboel dingen heel handig, hij heeft overwegend een prettig stemgeluid met veel variatie, waarmee hij prikkelt. De koning daarentegen heeft zoveel pauzes, dat het bijna twijfelachtig wordt wat hij vertelt, terwijl hij wel een prettig warm stemgeluid heeft. Maar het vloeit niet. Obama was van de bewuste stiltes en alles wat na de stilte gezegd werd had meer impact, daar werd beter naar geluisterd." Toussaint traint veel nieuwe burgemeesters in totaalpakket, ademhaling, stem, spraak en houding, ook non verbaal. Toussaint: "De crux van zorgen dat het fijn is om naar je te luisteren en zorgen dat er naar je geluisterd word zit hem in: ontspannen spreker geeft een ontspannen publiek."

Logo_Wit_Wijs

© 2023 COPYRIGHT - INSTITUUT WIJS

ALGEMENE VOORWAARDEN
PRIVACYBELEID

SITE DESIGN, CONCEPT & HOSTING BY: 
ARJANVANHOOFF.COM

TOP