De lessen van Obama en Springsteen

Door: Josanne Toussaint

Verbinden via je (bestuurlijke) performance: de lessen van Obama en Springsteen

Oud-president Barack Obama en rocklegende Bruce Springsteen spreken in hun podcast en boek Renegades over hun levens. Wat hen bindt, is hun missie en doel om een verhaal te vertellen en anderen te bereiken. Waarom zijn ze hier zo succesvol in? Een rode draad in hun gesprekken is verbinding. Hun conclusie: als rockster ben je ook een prediker en als bestuurder/prediker ben je ergens ook een rockster. Hoe kun je ook als bestuurder je persoonlijke performance inzetten als verbindende kracht, in het college en met inwoners?

‘Verbinden’ is een zeer actueel onderwerp. Niet zo gek in een tijd waarin artificiële intelligentie een opmars maakt en COVID de afgelopen anderhalf jaar voor nog meer afstand en verdeling heeft gezorgd. Obama en Springsteen spreken over het grote ego dat je nodig hebt als rockster en politicus. Al snel concluderen ze dat het weliswaar meestal begint met ego, maar dat je daar niks aan het hebt zonder verbinding. De impact en het succes hangen af van empathie en het echte contact met je publiek. Dan komt je boodschap over.

‘The political comes from the personal’ – Springsteen ‘21

Boodschap met verbindingskracht

Ook als burgemeester heb je een doel en een boodschap. Om dat doel te bereiken, wil je dat de boodschap landt en je gesprekspartners aanhaken. Toch zien we ze regelmatig voorbijkomen: nieuwjaarswensen, videoboodschappen of oproepen die niet het beoogde effect hebben. Of nog erger: die de plank zo missloegen dat je als bestuurder aanzien verliest. Ondanks de uitgebreide voorbereiding op de inhoud, samen met de communicatieadviseur, ontbeert de boodschap verbindingskracht.

Effect is Kwaliteit x Acceptatie

Hoe kun je als burgemeester zorgen voor optimale verbinding? De alom bewezen formule van Norman F. Mayer geeft hier een antwoord: E = K x A. Effect is Kwaliteit x Acceptatie. Effectieve communicatie – of in nieuwe termen ‘communicatie met impact’ – bereik je door de kwaliteit van de boodschap en de acceptatie ervan te laten vermenigvuldigen. Een mooie krachtige boodschap met een goed onderbouwde inhoud is noodzakelijk, maar slechts het begin. Dat is als een geweldige songtekst zonder melodie, ritme en stem. Raken, overtuigen en mensen echt laten geloven in je boodschap, lukt alleen als ze je binnen laten en wíllen geloven. Als ze de uitvoering accepteren. Zonder acceptatie belandt je boodschap ongeopend in de prullenbak en had Springsteen net zo goed in zijn oefenruimte kunnen blijven en Obama geen gooi hoeven te doen naar het presidentschap van de VS.

Verbinding zorgt voor acceptatie

Acceptatie van de boodschap bereik je zelden alleen door een goede, sterke inhoud. Wij accepteren een boodschap als wij iemand sympathiek vinden, als we ons gehoord voelen. Volgens het Model van Invloed van Van Goethem accepteren we makkelijker een boodschap van een vriend, van een rolmodel (een voorbeeld) of van iemand tegen wie we opkijken (een autoriteit). Ook accepteren we een boodschap vele malen sneller als we ons gehoord en gezien voelen en als we voelen dat ons belang behartigd wordt. Dat is wat Obama als geen ander kan en heeft laten zien. Oog voor de ander, de menselijke kant. Hij was vriend, voorbeeld en autoriteit voor velen. Hoe deed hij dat? Is er een succesrecept?

Koning van de stiltes

Bij een succesrecept horen ingrediënten, meten, wegen, uitvoeren en de uiterlijke presentatie. Er is niet één succesrecept voor iedereen. Er zijn wel bewezen combinaties van ingrediënten die zorgen voor meer overtuiging, geloofwaardigheid of benaderbaarheid en sympathie. Is de boodschap taai, erg pittig, te zuur, zoutloos of erg overvloedig, dan haken mensen af. Geef ze dus hapklare, smakelijke bites, aantrekkelijk gepresenteerd passend bij de gelegenheid en je zult zien dat ze gretig eten. In onze performance hebben we hiervoor alle ingrediënten al tot onze beschikking. We moeten alleen weten hoe ze kunnen inzetten om een vriend, voorbeeld of autoriteit te worden. Obama is koning van de stiltes, een belangrijk onderdeel van ritme. Deze stiltes waren niet toevallig. Hij zette dit zeer bewust en goed getimed in.

Dit zijn de ingrediënten voor een overtuigende performance die raakt:

• Stem
• Adem
• Houding
• Bewegingen
• Gebaren
• Mimiek
• Oogcontact
• Kleding
• Ritme
• Intonatie
• Positie

Congruentie

Deze non-verbale ingrediënten moeten congruent zijn met de verbale communicatie. De verbale en non-verbale boodschap moeten elkaar aanvullen en ondersteunen. Ons brein pikt het (onbewust) feilloos op als signalen tegenstrijdig zijn en niet congruent. Dit gaat direct ten koste van de geloofwaardigheid, van het effect van je verhaal en van de verbinding. Om hier grip op te krijgen, moet je eerst weten wat je uitstraalt en uitzendt. Van Obama en Springsteen kan ik te zeggen dat ze zeer bewust zijn en enorm getraind. Ze weten precies hoe ze overkomen en zetten alle ingrediënten niet toevallig in. Ben jij je bewust van de signalen die je écht afgeeft?

Zeg wat je meent en meen wat je zegt

Overtuigingskracht en contact bereik je in hoge mate met je performance. Jouw non-verbale communicatie laat zien of je betrokken bent. Als luisteraar maakt ons brein steeds een keuze: vind ik deze spreker geloofwaardig? Wil je hiernaar luisteren? Als wij voelen dat Springsteen meent wat hij zingt, geloven wij het en gaan we op in zijn muziek. Als dat niet zo is, gaan we net zo snel door het volgende nummer.

Interactie

Alles in communicatie is interactie. Dus wat jij uitzendt, heeft effect op je gesprekspartner en andersom. Wat doet jouw performance met je gesprekspartner en wat doen de non-verbale signalen van de ander met jou? Hoe reageer jij daar weer op? Wil jij dat je boodschap binnenkomt, dan moet het brein van de ander op ontvangen staan. Congruentie, openheid en ontspanning zorgen ervoor dat we meer verbinding voelen met onze gesprekspartner. En verbinding zorgt er weer voor dat we openstaan en breinruimte hebben voor de inhoud van het verhaal. De cirkel is rond.

‘Congruentie, openheid en ontspanning zorgen ervoor dat we meer verbinding voelen met onze gesprekspartner’

Ontspanning

Ontspanning is de grootste bepalende factor voor je overtuigingskracht en geloofwaardigheid. Adem en ontspanning zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. De eerste reactie van ons lichaam bij stress, emotie en haast is: adrenaline aanmaken en middenrif vastzetten. Je gaat hoger ademen en de (spier)spanning in je lichaam neemt toe. Dit is wat ons oerbrein doet bij onveilige situaties. We maken ons klaar om te vechten, vluchten of bevriezen. Met een ontspannen en vloeiend adempatroon laat jij de luisteraar zien en horen: “Alles is veilig, ik weet waar ik het over heb, luister maar naar mij.”

Geloof me, ook Obama en Springsteen hebben ‘last’ van dit oerbrein, maar ze hebben de vaardigheid ontwikkeld om hier mee om te gaan.

Mix van ingrediënten

In een top performance maak je gebruik van de mix van alle ingrediënten die jij in huis hebt, afgestemd op de context en in verbinding met je gesprekspartner(s). Laat je met je stem, adem en kleding autoriteit horen en zien, dan wordt de boodschap sneller geloofd. Laat je in bewegingen, intonatie en mimiek benaderbaarheid zien, dan wordt je verhaal sneller geaccepteerd. Hoe meer van deze ingrediënten jij naar smaak kunt inzetten, hoe flexibeler je wordt in presentatiestijlen.

Train je impact

Rocken als Obama en prediken als Springsteen? Gelukkig is dit heel goed te leren. Train jezelf je impact te vergroten en binnen je eigen authenticiteit te groeien in mogelijkheden. Zodat je van een best goede bestuurder een topbestuurder wordt. Proeven waar winst voor jou te behalen valt? NGB biedt komend jaar twee trainingen aan voor een topperformance

• 30 mei 2022 – Vergroot je impact – André de Jong en Josanne Toussaint
• 26 september 2022 – De kracht van je stem! – Josanne Toussaint