Dat vrouwen niet zowel likeable als politiek deskundig zouden kunnen zijn is een diepgewortelde overtuiging die vrouwelijke lijsttrekkers tegenwerkt, betoogt Nadine Ridder in haar stuk in het Parool deze week. Dit ondersteunt het stuk wat ik even geleden schreef over autoriteit versus benaderbaarheid. Een lastige combinatie. Hoe vertaalt zich dit naar de lijsttrekkers?

Een aantal lijstrekkers onder de loep.

Wij verwachten in Nederland een combinatie van leiders, zowel mannen als vrouwen, die behoorlijk onmogelijk lijkt. Wij willen leiderschap zien, gezag en autoriteit, maar ook benaderbaarheid, vriendelijkheid en empathie. Ik ben bang dat Nadine Ridder gelijk heeft dat dit voor vrouwen zo mogelijk nog lastiger is dan voor mannen. Het is een dun lijntje tussen stevig, krachtig en bitchie. Tussen empatisch en te weinig leiderschap. Al is dit thema voor vrouwelijke bestuurders een grote uitdaging, ook mannelijke bestuurlijk leiders zie ik hiermee worstelen in mijn trainingen. Geloofwaardigheid en gezag uitstralen en ook nog likeable en tussen de mensen staan. Het lijkt het ultieme streven. Hoe zit dit bij onze lijsttrekkers? Lilianne Ploumen en Lilian Marijnissen staan tussen de mensen, tussen het volk lees ik veel. Er zijn veel verschillen in hoe ze klinken en spreken. De overeenkomt is echter een zuidelijk regio accent. Ploumen heeft een duidelijk Limburgs accent en een vloeiende manier van spreken. Dit gecombineerd met de lucht die je over haar stem hoort (heesheid) en het omhoog eindigen (toonhoogte) van de meeste van haar zinnen, laat haar menselijke kant heel goed horen. Marijnissen heeft een hoger geluid met druk en veel nadrukken en klemtonen. Het voelt voor mij eigenlijk alsof ze altijd op de barricade staat met één arm omhoog. Dat zorgt er voor dat ze zeker betrokken overkomt, het hogere geluid en Brabantse accent maken haar benaderbaar en zetten haar tussen de mensen. De vele nadrukken en druk op haar stem kunnen ook het gevoel geven dat ze wel heel hard staat te werken en zorgen niet voor maximaal uitstralen van autoriteit als je het mij vraagt. Dat vloeiende van Ploumen en het hogere geluid van Marijnissen hoor je ook beide heel duidelijk bij Jesse Klaver. Wat dus zeker leidt tot menselijkheid en benaderbaarheid. Autoriteit en gezag is hieruit echter veel minder hoorbaar.

Dan Sigrid Kaag. Haar wordt verweten dat ze te elitair zou zijn. Waar zou dit uit voort kunnen komen? Ze laat een warm en vloeiend geluid horen. Dat laat haar mensgerichte kant zien. Ze intoneert veel omlaag aan het einde van haar zinnen en heeft een wat geaffecteerde articulatie (je zou het bekakt kunnen noemen) en een lichaamshouding die niet heel bewegelijk is. Dat is non-verbaal gedrag dat geassocieerd wordt met autoriteit en gezien kan worden als koningengedrag. Dit zou kunnen verklaren waarom dat wordt opgepikt als elitair. Is dat terecht? Zou dit ook bij een man zo worden beoordeeld? Ik ken legio mannelijke leiders met deze non-verbale gedragingen die worden geprezen om hun stevige optreden. Wat zou er gebeuren als Sigrid Kaag enkel haar spraak (articulatie) wat minder geaffecteerd zou inzetten? Zou dat dan de ultieme combinatie zijn van menselijkheid en leiderschap?

Een voorbeeld buiten Nederland van een premier die laat zien dat autoriteit te combineren is met likeability is Jacinda Adern. Het is dus mogelijk (in ieder geval in Nieuwe Zeeland). Zij wisselt ogenschijnlijk moeiteloos van bewegelijkheid, vloeiendheid en een hoger geluid naar een lager geluid met nadrukken, duidelijke pauzes en een statige lichaamshouding. Ze zet beide kwaliteiten in, afhankelijk van context en publiek en combineert hiermee menselijkheid met autoriteit en stevig leiderschap. En dan heb ik het nog niet gehad over de inhoud…. 😊